Mạch nguồn dùng ic TOP243YN để qua đêm mở lại rất lâu mới lên nguồn?

Hiện tượng “để lạnh/ngắt qua đêm – bật lại rất lâu mới lên nguồn” với TOP243YN gần như chắc do phần khởi động & nuôi IC ở phía sơ cấp bị lão hóa, đặc biệt là tụ điện nhỏ quanh chân CONTROL/VCC. Khi trời lạnh, ESR tụ tăng mạnh, điện dung hiệu dụng giảm, làm thời gian sạc lên ngưỡng UVLO dài bất thường; nếu tụ bị rò thì còn xả hết sau khi ngắt lâu, hôm sau lại phải “sạc từ đầu” rất chậm.

Linh kiện hay gây ra lỗi (ưu tiên kiểm tra/thay)

1. Tụ C cấp/chống dao động cho chân CONTROL (C pin) của TOP243
   • Thường là 10–47 µF/50 V (105 °C, low-ESR) nằm rất gần IC.
   • Khô/rò → IC không đạt nhanh ngưỡng khởi động → trễ lâu hoặc nhấp nháy.
2. Tụ nuôi từ cuộn phụ (bias) của sơ cấp
   • Thường 47–100 µF/35–50 V (105 °C, low-ESR).
   • Khi lạnh ESR cao → điện áp nuôi sụt, IC rơi về chế độ khởi động lại (hiccup) → càng chậm lên.
3. Tụ lọc bulk DC sau cầu diode (400 V)
   • ESR lớn làm xung cấp ban đầu yếu, nhất là lúc nhiệt độ thấp.
4. Diode nạp từ cuộn phụ về tụ nuôi (UF4007/FR107/SS14…)
   • Rò/nghẹt → tụ nuôi bị xả dần qua đêm hoặc không nạp nổi khi mới bật.
5. Optocoupler PC817 & TL431 (mạch hồi tiếp)
   • Lão hóa (CTR giảm, điện áp tham chiếu drift) có thể làm IC “do dự” ở ngưỡng khởi động, đặc biệt khi lạnh.
6. Mối hàn nứt chân tụ/diode/IC
   • Co giãn nhiệt làm tiếp xúc kém → chập chờn lúc nhiệt độ thấp.

Cách chẩn đoán nhanh (không cần sơ đồ cụ thể)

• Sấy nóng nhẹ khu vực tụ nhỏ quanh TOP243 bằng heat-gun (60–80 °C): nếu lên nguồn nhanh hẳn, gần như chắc tụ kém.
• Đo điện áp chân CONTROL/VCC khi bật nguồn: nếu lừ đừ bò lên, rồi rơi xuống lặp lại → tụ CONTROL/bias & diode cuộn phụ là nghi phạm.
• Đo gợn (ripple) trên tụ bias: >0.5–1 Vpp lúc khởi động là không ổn.
• Kiểm tra ESR các tụ nêu trên (ESR meter) – thường lỗi dù đo điện dung vẫn “đúng”.

Khuyến nghị sửa chữa

• Thay mới toàn bộ tụ nhỏ liên quan đến TOP243:
  • C_CONTROL (10–47 µF/50 V),
  • C_BIAS (47–100 µF/35–50 V),
  • Nếu nguồn công suất vừa/lớn, cân nhắc thay tụ bulk 400 V nếu ESR tăng/đã phồng.
  • Chọn 105 °C, low-ESR (series for switching PSU).
• Thay diode cuộn phụ bằng loại fast/ultrafast chính hãng (UF4007/FR107/SS14…).
• Nếu vẫn chậm: thay PC817 + TL431 (giá rẻ, hay lão hóa).
• Rà soát, re-solder chân tụ/diode/IC, đặc biệt điểm nóng.

99% ca này là do tụ CONTROL/bias đã khô. Thay bộ tụ nhỏ + diode bias xong thường khởi động lại “lên ngay”, bất kể để lạnh hay để qua đêm.